شناخت انواع چوب و کاربرد آن برای صنعت گران و نجاران و فعالین حوزه چوب از اهمیت ویژه ای برخوردار است در این مقاله آریو ماشین سعی کرده تا انواع چوب و کاربرد آنها در صنعت چوب را به طور کامل شرح دهد.
چوب ماده ای است طبیعی، و سلول های آن غیر همژن، زیرا دارای بافتی متفاوت است
تنه درخت سرشار از مواد معدنی مفید است. خواص دیگر آن، اختلاف سختی بین سر چوب و راه چوب است. همچنین اختلاف بافت الیافی بین قسمت داخلی (چوب مرکزی) و قسمت زنده (چوب خارجی یا محیطی)، از خواص عمده آن است.
درختان براساس گونه های مختلفی که دارند به دو گروه پهن برگان و سوزنی برگان و به عبارت دیگر، به گونه های اروپایی و غیر اروپایی دسته بندی می شوند که در شناخت انواع چوب حائز اهمیت هستند.
انواع درختان برای استفاده در صنعت چوب
پهن برگان : که به آنها سخت چوبان نیز گفته می شود، بیشتر دارای برگهای درشت و پهنی هستند و در مناطق معتدله رشد می کنند. این درختان چوب نسبتا سختی داشته و اغلب دارای رنگها و نقش های متنوع می باشند. به همین دلیل در صنایع مبلمان و روکش سازی مورد استفاده قرار می گیرند. از درختان پهن برگ می توان به چنار، ملچ، بلوط، راش، گردو، افرا و … اشاره کرد.
مثال:آبنوس
سوزنی برگان : سوزنی برگان (مخروط داران) به نرم چوبان نیز معروف اند و بیشتر در مناطق سردسیر رشد می کنند. بیشتر این درختان نرم چوب، با نقش ساده و دارای برگ های سوزنی شکل می باشند که به جز چندگونه مانند لاریکس، خزان نمی کنند. کاج، سرو، سرخدار، نراد، نوئل و … از جمله درختان سوزنی برگ هستند.
مثال :سرو
آشنایی با معایب چوب های خشک شده
هنگام خرید چوب به مواردی باید توجه داشت که به اختصار در رابطه با این معایب بحث می نماییم.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی خشک کردن چوب، معمولا کمتر تولیدی دستگاه چوب خشک کن تهیه می نماید، به همین دلیل آگاهی در این مورد ضروری به نظر می رسد.
ترک خوردگی وشکاف برداری (ترک سطحی، شکاف انتهایی):
این معایب در سطح تخته‌های مماسی و یا مقاطع عرضی تخته‌های شعاعی و همچنین مقاطع گرده بینه‌ها مشاهده می‌شود این معایب در مراحل ابتدایی عملیات خشک کنی و زمانی که سرعت تبخیر آب از سطوح و مقاطح چوب بیشتر از داخل می‌باشد رخ میدهد. دیواره سلولی نزدیک سطح چوب هم کشیده شده و نیرو به وجود آمده بین ناحیه مرطوب و خشک باعث گسیخته شدن آنها از یکدیگر می‌شود که به ویژه پهن‌برگان بسیار مستعد آن هستند.
دقت بفرماییددر شناخت انواع چوب اگر ضخامت تخته کمتر از ۴ سانتیمتر باشد احتمال به وجود آمدن ترک‌های سطحی در ضخامت تخته خیلی کم است و قابل بیان بوده اگر چوبی دارای کانال رزینی و حاوی رگه های مواد معدنی باشد ترک سطحی اتفاق می‌افتد با این وجود در روش خاصی روکش های ۵ میلیمتری آغشته به چسب که در راستای مناسب و هم جهت با راستای الیاف چوب به مقطع تراورس و الوار چسبانده شده و نتایج موثری دارد.
شکاف مقطع عرضی چوب:
شکاف مقطع عرضی را نیز با آغشتن مقاطع با رنگ مقاوم به رطوبت و یا امولسیون مومی شکل و یا پوشش آنها با پارچه قیری برای کندکردن فرآیند خشک شدن می‌توان کاهش داد. وسایل مکانیکی یا میخ‌های مخصوص نیز از شکاف برداری مقطع عرضی جلوگیری می‌کنند. به فرض مثال تسمه‌های فلزی که در مقطع عرضی نصب می‌شود، اگر چوب هم کشیده شود تسمه نیز تاب برمی‌دارد و اگر شکاف پیشروی کند تسمه نیز در جای خود محکم شده و از پیشروی شکاف جلوگیری می‌کند.
گاهی مواقع از میخ‌های مقطعی به شکل S و O به خصوص در مورد تراورس راه‌آهن استفاده می‌شود و اصطلاح به آن S کوبی گفته می‌شود.
ساغری شدن (ناودانی یا فنجانی شدن):
حالتی از معوج شدن است که در عرض تخته و در نتیجه تفاوت هم کشیدگی بین جهت‌های شعاعی و مماسی در چوب‌آلات کاملا صاف و مسطح دیده می‌شود ولی در تخته‌هایی حاصل از برش شعاعی کامل به وجود نمی آید.
کمانی شدن:
خم شدن یا شکم دادن چوب در بین دو مقطعش می‌باشد که در نتیجه خشک‌شدن در دسته بندی هایی که چوب دستکها با فاصله زیادی از هم کار گذاشته شده باشند به وجود می‌آید.
فنری شدن:
فنری شدن نیز کج شدگی در طول تخته‌ای است که حالت سطح خود را حفظ می‌کند ولی از طرف دو لبه شکم میدهد و هنگامی که تختـه بریـده شده و تنشهـای درونـی‌اش آزاد می‌شود به وجود می‌آید. در واقع این آزاد شدن تنشها گاهی باور نکردنی است. دیده شده گـرده بینـه‌ها با چنـان شدتی گسیخته می‌شوند که از سقف کارخانـه چوب بری به بیرون پرتاب می‌شوند.
تاب خوردگی:
تاب خوردگی که حاصل بی‌نظمی رویش درخت است به طور خود‌به‌خود هنگام برش به وجود می‌آیند. چنانه در درخت سلول‌ها در طول محور تنه قرار نگرفته، بلکه به عنوان مثال به صورت پیچشی کنار هم چیده شوند، تخته در جهت الیاف پیچشی تاب برمی‌دارد.تاب خوردگی و ساغری شدن را می‌توان با بارگزاری روی دسته بندی‌ها پیش از فرآیند خشک شدن به حداقل رساند.
برون سختی:
این عیب هنگامی به وجود می‌آید که لایه‌های بیرونی یک تخته در حالت کششی خشک شوند چرا که در این حالت لایه‌های مرطوب درونی از همکشیدگی لایه‌های خشک بیرونی جلوگیری می‌کنند.
این تخته‌ها اغلب هیچ گونه تخریب ظاهری نشان نمی‌دهند و این عیب صورت جدی بخود نمی‌گیرد مگر آنکه خشک شدن سریع ادامه پیدا کند.
در این حالت ممکن است شانه عسلی شدن یا ساغری شدن رخ دهد.
برای روشن ساختن اینکه آیا در چوب برون سختی بوجود آمده یا خیر، تخته را به همان شیوه‌ای که در تصویر زیرنمایش داده شده برش می‌دهند.
اگر این عیب در چوب نهفته باشد، دوبال تخته همانند تصویر خمیده می‌شود.
شانه عسلی شدن:
اگر برون سختی در چوب رخ دهد لایه‌های بیرونی بدون همکشیدگی کامل قرار می گیرند. اگر فرآیند خشک شدن ادامه یابد، جلوی همکشیدگی لایه‌های درونی نیز گرفته می‌شود و در نتیجه شکاف‌های درونی به وجود می‌آید. این عیب در سطح چوب دیده نمی‌شود بلکه به وسیله برش حدود ۳۰۰ میلیمتری بالاتر مقطع عرض می‌توان پی به وجود این عیب در چوب برد.
ترک‌ها معمولا در طول پره‌های چوبی به وجود می‌آیند.
چین خوردگی:
این عیب تحت شرایطی به وجود می‌آید که آب با سرعت خیلی زیادی از چوب خارج شود. چین خوردگی در حقیقت به هم‌خوردن شدید یا لهیده شدن سلوان های چوب است و به تصویر زیر دقت کرده باشید مشاهده می کنید سطح چوب (رو و نر) و مقطع عرضی موجدار شده اند. چین خوردگی و شانه عسلی شدن ممکن است باهم اتفاق بیافتد.
ترک خوردن گره:
دلیل به وجود آمدن این نوع ترک‌ها، اختلاف در میزان همکشیدگی موازی و عمود بر دوایر سالیانه در یک گره است. اگر در مراحل اولیه خشک کردن از رطوبت نسبی خیلی کم استفاده شود این پدیده اتفاق می افتد پس اگر از رطوبت نسبی زیاد یا رطوبت چوب زیادتر در مراحل اولیه خشک کردن استفاده شود این عیب را می توان کنترل کرد. مشاهده شده نجاران می گویند گره شل شده ملاحظه کنید بعضی از گره ها در حین خشک کردن چوب شل می شوند و دلیل این اتفاق همکشیدگی در هر دو جهت و جدا شدن آن از الیاف پیرامون خود است و رفع این عیب امکان پذیر نیست.
حمله حشرات و قارچ ها:
این عیب تحت شرایطی به وجود می‌آید که آب با سرعت خیلی زیادی از چوب خارج شود. چین خوردگی در حقیقت به هم‌خوردن شدید یا لهیده شدن سلوان های چوب است و به تصویر زیر دقت کرده باشید مشاهده می کنید سطح چوب (رو و نر) و مقطع عرضی موجدار شده اند. چین خوردگی و شانه عسلی شدن ممکن است باهم اتفاق بیافتد.
پایان بخش اول مقاله شناخت انواع چوب .